İcra ve iflas hukuku, borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklının hakkını devlet gücüyle tahsil etmesini sağlayan hukuk dalıdır. İcra hukuku, bireysel alacakların tahsilini sağlarken, iflas hukuku borçlarını ödeyemeyen tüzel kişilerin ve tacirlerin mal varlıklarının tasfiye edilerek alacaklılara paylaştırılmasını düzenler.

İcra ve iflas süreci, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu çerçevesinde yürütülmektedir. Alacaklıların borçlarını tahsil etmeleri için icra takibi başlatmaları, borçluların ise haksız icra işlemlerine karşı yasal haklarını kullanmaları gerekmektedir.

İcra Hukuku ve İcra Takibi Süreci

İcra hukuku, borcunu ödemeyen kişilere karşı başlatılan cebri icra (zorla tahsilat) sürecini kapsar. İcra takibi, borcun niteliğine göre farklı şekillerde yürütülür.

İcra Takibi Türleri

1. İlamlı İcra Takibi

   • Mahkeme kararı (ilam) veya kesinleşmiş bir belgeye dayanan borçların tahsili için yapılır.
   • Örnek: Nafaka borcu, mahkeme kararıyla belirlenen tazminatlar.

2. İlamsız İcra Takibi

   • Herhangi bir mahkeme kararı olmadan, alacaklının doğrudan başvurusu üzerine başlatılan icra takipleridir.
   • Örnek: Kira borcu, senetsiz borçlar, faturaya dayalı borçlar.

3. Kambiyo Senetlerine Özgü İcra Takibi

   • Senet, çek veya bono gibi kıymetli evraklara dayanan alacaklar için özel icra takibi yoludur.
   • Borçlunun mal varlığına daha hızlı haciz konulmasını sağlar.

İlamsız İcra Takibi Süreci

İlamsız icra takibi, alacaklının icra dairesine başvurmasıyla başlar. Süreç şu aşamalardan oluşur:

1. Takip Talebi: Alacaklı, borçlunun kimlik ve borç bilgilerini içeren takip talebi ile icra müdürlüğüne başvurur.
2. Ödeme Emrinin Gönderilmesi: İcra müdürlüğü, borçluya ödeme emri gönderir.
3. İtiraz Süreci: Borçlu, borcun haksız olduğunu düşünüyorsa 7 gün içinde itiraz edebilir.
4. Haciz İşlemi: Borçlu borcunu ödemez ve itiraz etmezse, borçlunun mallarına haciz konulabilir.
5. Satış ve Tahsilat: Haciz edilen mallar satılarak alacaklıya ödeme yapılır.

Haciz İşlemi ve Borçlunun Hakları

Borçlunun mallarına haciz konulabilmesi için, icra müdürlüğünün haciz kararı alması gerekir. Haciz işlemi şu kurallara tabidir:

• Borçlunun temel ihtiyaçları haczedilemez. (Örneğin, buzdolabı, yatak, kişisel eşyalar)
• Borçlunun maaşının yalnızca belirli bir kısmı haczedilebilir. (Genellikle %25)
• Haczedilen mallar, icra müdürlüğü tarafından satılır ve alacaklıya ödeme yapılır.

Borçlular, haciz işlemlerine 7 gün içinde mahkemeye başvurarak itiraz edebilir.

İflas Hukuku ve Ticari Borçların Tasfiyesi

İflas hukuku, borçlarını ödeyemeyen tacirler ve şirketler için uygulanan bir tasfiye sürecidir. İflas sürecinde, borçlu şirketin mal varlığı belirlenir, tüm alacaklılara ödeme yapılır ve şirket tasfiye edilir.

İflas Yoluyla Takip Süreci

İflas süreci genellikle ticaret mahkemesi kararıyla başlatılır ve şu aşamalardan oluşur:

1. İflas Takibi Başvurusu: Alacaklı, borçlu şirketin iflasını talep eder.
2. İflas Kararı: Mahkeme, borçların ödenemeyeceğini tespit ederse iflas kararı verir.
3. İflas Masasının Oluşturulması: Borçlunun tüm mal varlığı tespit edilir ve iflas masasına kaydedilir.
4. Alacaklıların Bildirimi: Alacaklılar, borçlarını iflas masasına bildirerek ödeme sırası bekler.
5. Mal Varlığının Satışı: Borçlunun malları satılır ve alacaklılara ödeme yapılır.
6. İflasın Kapatılması: Borçlar ödendikten sonra iflas süreci sona erer ve şirket tasfiye edilir.

İflas sürecinde öncelikli alacaklar şu şekildedir:

1. İşçi Alacakları (Maaş, tazminat vb.)
2. Vergi ve Devlet Alacakları
3. Ticari Borçlar

Konkordato: Borç Yapılandırma Süreci

Konkordato, borçlu şirketin iflas etmesini önlemek için alacaklılarla yaptığı ödeme anlaşmasıdır. Mahkeme onayı ile borçlar yeniden yapılandırılır ve taksitlendirilir.

Konkordato Türleri:

1. Adi Konkordato: Borçlunun alacaklılarla anlaşarak borçlarını belirli bir süre içinde ödemeyi taahhüt etmesidir.
2. İflastan Sonra Konkordato: İflas eden bir şirketin, borçlarını yeniden yapılandırarak ticari faaliyetine devam etmesini sağlar.
3. Mal Varlığını Terketme Suretiyle Konkordato: Borçlunun tüm mal varlığını devrederek borçlarını tasfiye etmesi yöntemidir.

Konkordato başvurusu yapan şirketler icra takiplerinden korunur ve borçlarını belirli bir plan dahilinde ödemeye devam eder.

İcra ve İflas Hukukunda Zamanaşımı Süreleri

İcra ve iflas hukukunda alacakların tahsili için belirli süreler öngörülmüştür.

• Genel alacaklar için zamanaşımı süresi: 10 yıl
• Kira alacakları ve maaş alacakları: 5 yıl
• Senetle belirlenen borçlar: 3 yıl
• Vergi ve kamu borçları: 5 yıl

Zamanaşımı süresi dolduğunda, borçlular mahkemeye başvurarak icra takibini iptal ettirebilir.

Sıkça Karşılaşılan İcra ve İflas Davaları

1. İtirazın İptali Davası: Borçlunun icra takibine haksız yere itiraz etmesi durumunda alacaklının açabileceği davadır.
2. Menfi Tespit Davası: Borçlunun gerçekte borcu olmadığı halde icra takibine maruz kaldığını kanıtlamak için açtığı davadır.
3. İflas Erteleme Davası: Şirketlerin borçlarını yapılandırarak iflas sürecini durdurmak için başvurdukları davadır.

İcra ve iflas hukuku, borçların tahsili, alacaklıların haklarının korunması ve borçlarını ödeyemeyen kişilere yönelik hukuki düzenlemeleri içeren önemli bir hukuk dalıdır. Bireysel borç tahsilatları icra takibi yoluyla yürütülürken, şirketler için iflas veya konkordato süreçleri uygulanmaktadır. Borçlu ve alacaklıların haklarını koruyabilmeleri için yasal sürelere uygun hareket etmeleri ve hukuki haklarını doğru kullanmaları büyük önem taşımaktadır.