Sigorta hukuku, sigorta sözleşmelerinden doğan hak ve yükümlülükleri, sigorta şirketlerinin faaliyetlerini ve sigortalıların korunmasını düzenleyen hukuk dalıdır. Sigorta işlemleri, Türk Ticaret Kanunu (TTK), Sigortacılık Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle düzenlenmiştir.

Sigorta hukuku, bireylerin ve işletmelerin olası risklere karşı korunmasını sağlayan önemli bir hukuk dalıdır. Sigorta sözleşmeleri, tarafların prim ödeme ve zararları tazmin etme yükümlülüklerini belirleyen yasal düzenlemeleri içerir.

Sigorta Hukukunun Temel İlkeleri

Sigorta sözleşmelerinin geçerli olması ve tarafların haklarının korunması için belirli temel ilkeler vardır:

1. Sigorta Menfaati İlkesi: Sigorta yaptıran kişi, sigortaladığı mal veya kişide meşru bir menfaate sahip olmalıdır.
2. İyi Niyet İlkesi: Sigorta şirketi ve sigortalı, sözleşme sırasında tüm bilgileri doğru ve eksiksiz vermekle yükümlüdür.
3. Tazminat İlkesi: Sigortalı, sigorta kapsamında yalnızca gerçek zararını talep edebilir, haksız kazanç sağlayamaz.
4. Riziko (Risk) İlkesi: Sigorta, gelecekte meydana gelebilecek belirsiz zararları kapsar.
5. Halefiyet İlkesi: Sigorta şirketi, tazminat ödedikten sonra zarar veren kişiye karşı sigortalının yerine geçebilir ve zararı tahsil edebilir.

Sigorta Türleri

Sigorta hukuku kapsamında zorunlu ve isteğe bağlı sigortalar olmak üzere birçok sigorta türü bulunmaktadır.

1. Zorunlu Sigortalar

Bazı sigortalar, kanunen zorunludur ve yaptırılmaması halinde idari yaptırımlar uygulanır.

• Trafik Sigortası: Motorlu taşıt sahipleri için zorunludur.
• Deprem Sigortası (DASK): Konut sahipleri için zorunlu bir sigorta türüdür.
• İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sigortası: İşverenlerin yaptırmak zorunda olduğu sigorta türüdür.
• Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sigortası: Tehlikeli madde taşıyan araçlar için zorunludur.

2. İsteğe Bağlı Sigortalar

İsteğe bağlı sigortalar, bireylerin veya işletmelerin olası zararlarını önlemek amacıyla yapılan sigorta türleridir.

• Kasko Sigortası: Araç sahipleri tarafından araçlarını koruma amacıyla yapılan sigortadır.
• Konut Sigortası: Ev sahiplerinin yangın, su baskını, hırsızlık gibi risklere karşı yaptırdığı sigortadır.
• Sağlık Sigortası: Sigortalının hastalık veya kaza sonucu tedavi masraflarını karşılayan sigorta türüdür.
• Hayat Sigortası: Sigortalının vefatı halinde yakınlarına ödeme yapılan sigorta türüdür.
• Seyahat Sigortası: Yurt içi ve yurt dışı seyahatlerde sağlık ve bagaj kaybı gibi durumları kapsayan sigorta türüdür.
• Sorumluluk Sigortaları: İşverenler, doktorlar veya avukatlar gibi meslek gruplarının üçüncü kişilere verebilecekleri zararları teminat altına alan sigorta türleridir.

Sigorta Sözleşmeleri ve Tarafların Hak ve Yükümlülükleri

1. Sigorta Sözleşmesi Nedir?

Sigorta sözleşmesi, sigorta şirketi (sigortacı) ile sigortalı arasında yapılan ve belirli bir prim karşılığında sigortalının risklerinin güvence altına alındığı anlaşmadır.

Sigorta sözleşmelerinin temel unsurları:

• Sigortacı: Poliçeyi düzenleyen ve teminat sağlayan şirket.
• Sigortalı: Sigorta sözleşmesini yapan kişi veya kurum.
• Sigorta Primi: Sigortalının ödemesi gereken tutar.
• Sigorta Teminatı: Sigorta kapsamına giren riskler ve zararlar.
• Sigorta Süresi: Sözleşmenin geçerli olduğu süre.

2. Sigorta Şirketinin Yükümlülükleri

Sigorta şirketleri, sigortalıya karşı şu yükümlülüklere sahiptir:

• Riski değerlendirmek ve poliçeyi düzenlemek.
• Sigortalıya poliçe içeriği hakkında doğru bilgi vermek.
• Sigortalı bir zarar meydana geldiğinde tazminat ödemek.

3. Sigortalının Yükümlülükleri

Sigortalının yerine getirmesi gereken yükümlülükler şunlardır:

• Sigorta primlerini zamanında ödemek.
• Sigorta ettirdiği mal veya kişinin durumu hakkında doğru bilgi vermek.
• Sigorta konusu mal veya kişinin zarar görmesini önlemek için gerekli önlemleri almak.
• Sigorta konusu olay meydana geldiğinde sigorta şirketine bildirimde bulunmak.

Sigorta Hukukunda Tazminat ve Rücu Hakkı

Sigorta sözleşmesine uygun olarak bir zarar meydana geldiğinde sigorta şirketi tazminat ödemekle yükümlüdür. Ancak, bazı durumlarda sigorta şirketi rücu hakkını kullanarak tazminatı geri isteyebilir.

1. Sigorta Tazminatı Talep Süreci

Sigortalı bir zarar meydana geldiğinde şu adımlar izlenir:

1. Sigortalı, zarar meydana geldikten sonra sigorta şirketine bildiride bulunur.
2. Sigorta şirketi, zarar ve teminat kapsamını değerlendirerek ödeme yapar.
3. Sigortalının zararının giderilmesi için tazminat ödenir.

Sigorta şirketleri, belirlenen süreler içinde tazminatı ödemekle yükümlüdür.

2. Sigorta Şirketinin Rücu (Geri Alma) Hakkı

Sigorta şirketleri, bazı durumlarda ödedikleri tazminatı geri alma hakkına sahiptir. Rücu hakkı şu durumlarda doğar:

• Sigortalı, zararı kasten meydana getirmişse.
• Sigortalı, zarar riskini artıran davranışlarda bulunmuşsa.
• Zarar, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse.

Örneğin, bir trafik kazasında kusurlu olan sürücü nedeniyle bir sigorta şirketi ödeme yaptıysa, bu şirket kusurlu sürücüye dava açarak ödediği tazminatı geri talep edebilir.

Sigorta Hukukunda Zamanaşımı Süreleri

Sigorta tazminatı ve prim alacakları için belirli zamanaşımı süreleri öngörülmüştür:

• Sigorta tazminat talepleri: Zararın öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl içinde talep edilmelidir.
• Hayat sigortası tazminatları: Sigortalının ölümünden itibaren 10 yıl içinde talep edilmelidir.
• Sigorta prim borçları: Sigorta şirketleri prim alacaklarını 5 yıl içinde talep etmek zorundadır.

Zamanaşımı süresi dolduktan sonra, sigortalının veya sigorta şirketinin dava açma hakkı ortadan kalkar.

Sigorta Hukukunda Mahkeme Süreci

Sigorta uyuşmazlıklarında şu yollara başvurulabilir:

1. Sigorta Tahkim Komisyonu: 5.000.000 TL’ye kadar olan uyuşmazlıklar için başvurulabilir.
2. Tüketici Hakem Heyeti: Sigorta işlemleri tüketici işlemi kapsamındaysa başvurulabilir.
3. Sigorta Mahkemeleri: Büyük ölçekli sigorta davaları, asliye ticaret mahkemelerinde görülmektedir.

Sigorta uyuşmazlıkları genellikle sigorta şirketinin tazminat ödememesi veya eksik ödeme yapması nedeniyle ortaya çıkar.

Sigorta hukuku, sigorta sözleşmelerinin düzenlenmesi, sigortalı haklarının korunması ve tazminat süreçlerinin yürütülmesi gibi önemli konuları kapsar. Zorunlu ve isteğe bağlı sigortalar, sigorta sözleşmelerinin tarafları, tazminat talep süreçleri ve sigorta şirketlerinin rücu hakkı gibi konular, sigorta hukukunun temelini oluşturur. Sigortalıların haklarını koruyabilmeleri için sözleşme şartlarını iyi bilmeleri ve zamanaşımı sürelerine dikkat etmeleri büyük önem taşımaktadır.